Οι κανόνες του «Ρότερνταμ»

Στις 11 Δεκεμβρίου 2008, η γενική συνέλευση του ΟΗΕ υιοθέτησε τη «Σύμβαση για τη διεθνή μεταφορά εμπορευμάτων εν όλω ή εν μέρει από τη θάλασσα», εξουσιοδότησε την τελετή υπογραφής της σύμβασης στο Ρότερνταμ στις 23 Σεπτεμβρίου 2009, και εισηγήθηκε την ονομασία της νέας σύμβασης ως «κανόνες του Ρότερνταμ».

Δεκατέσσερις μήνες μετά την υπογραφή της Σύμβασης οι «κανόνες του Ρότερνταμ» δεν έχουν ακόμη τεθεί σε εφαρμογή, μολονότι έχουν κυρωθεί από αρκετά στον αριθμό κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.

Οι «κανόνες του Ρότερνταμ» επεκτείνουν και εκσυγχρονίζουν τους ήδη υφιστάμενους διεθνείς κανόνες σχετικά με τη θαλάσσια μεταφορά εμπορευμάτων.

Ο στόχος είναι οι «κανόνες του Ρότερνταμ» να αντικαταστήσουν τους «κανόνες της Χάγης», τους «Κανόνες Χάγης-Βίσμπυ και τους «κανόνες του Αμβούργου» ώστε να επιτευχθεί ομοιομορφία του νόμου στον τομέα των μεταφορών και δη στον τομέα της θαλάσσιας μεταφοράς.

Ο καθορισμός των κριτηρίων για την υπαγωγή ζητημάτων στην εφαρμογή τους είναι από τα πιο πολυσυζητημένα θέματα.

Το πεδίο εφαρμογής των «κανόνων του Ρότερνταμ» έχει καθοριστεί ως ένα ξεχωριστό τμήμα στο Κεφάλαιο 2 της Σύμβασης, το οποίο αποτελείται από τρία άρθρα (άρθρα 5, 6 και 7). Το άρθρο 5 ορίζει το πεδίο εφαρμογής εν γένει, το άρθρο 6 προβλέπει ορισμένες ειδικές εξαιρέσεις και το άρθρο 7 επεκτείνει την εφαρμογή των «κανόνων του Ρότερνταμ» σε ορισμένα συνδεδεμένα μέρη.

Tο πεδίο εφαρμογής

Αρθρο 5 :1. Με την επιφύλαξη του άρθρου 6, η παρούσα σύμβαση εφαρμόζεται στις συμβάσεις μεταφοράς στην οποία ο τόπος παραλαβής τους και ο τόπος παράδοσης βρίσκονται σε διαφορετικά κράτη, καθώς και ο λιμένας φόρτωσης μιας θαλάσσιας μεταφοράς και το λιμάνι της απαλλαγής της ίδιας θαλάσσιας μεταφοράς βρίσκονται σε διαφορετικά κράτη, εφόσον, σύμφωνα με τη σύμβαση μεταφοράς, οποιοδήποτε από τα ακόλουθα σημεία βρίσκεται σε ένα από τα συμβαλλόμενα κράτη:

(Α) Ο τόπος παραλαβής, (Β) Ο λιμένας φόρτωσης, (Γ) Ο τόπος παράδοσης ή (Δ) Το λιμάνι εκφόρτωσης.

2. Η παρούσα σύμβαση εφαρμόζεται ανεξάρτητα από την εθνικότητα του σκάφους, του μεταφορέα, των συμβαλλομένων μερών, του αποστολέα, του παραλήπτη, ή οποιωνδήποτε άλλων ενδιαφερομένων μερών.

Οι «κανόνες του Ρότερνταμ» καλύπτουν τη μεταφορά εμπορευμάτων από «πόρτα σε πόρτα». Μια τέτοια προσέγγιση είναι πολύ προτιμότερη από την κάλυψη «λιμάνι σε λιμάνι» των «κανόνων του Αμβούργου».

Οι «κανόνες του Ρότερνταμ» ρυθμίζουν πλήρως τη σχέση μεταξύ του μεταφορέα και του αποστολέα. Στους «κανόνες του Ρότερνταμ» το έγγραφο μεταφοράς είναι ο κύριος καθοριστικός παράγοντας για να καθοριστεί το πεδίο εφαρμογής τους. Η σύμβαση μεταφοράς πρέπει να προβλέπει ένα τμήμα των μεταφορών διά θαλάσσης. Αν επιπλέον τρόποι μεταφοράς συμφωνήθηκαν από τα συμβαλλόμενα μέρη, οι «κανόνες του Ρότερνταμ» εξακολουθούν να ισχύουν και για αυτούς τους τρόπους μεταφοράς.

Ο λόγος για την αυστηρή προϋπόθεση της θαλάσσιας μεταφοράς έγκειται στο γεγονός ότι η πλειονότητα των συνδυαστικών τρόπων μεταφοράς περιέχουν ένα τμήμα μεταφοράς διά θαλάσσης.

Για να εφαρμόζονται οι «κανόνες του Ρότερνταμ» αρκεί να συμφωνήσουν τα μέρη σε μια θαλάσσια μεταφορά κατά τη σύμβαση μεταφοράς. Δεν είναι απαραίτητο να γίνει πράγματι η εν λόγω συμφωνηθείσα μεταφορά διά θαλάσσης. Αντιθέτως, αν η σύμβαση μεταφοράς δεν περιέχει πρόβλεψη για θαλάσσια μεταφορά, αλλά η μεταφορά ωστόσο εκτελεστεί διά θαλάσσης, οι «κανόνες του Ρότερνταμ» δεν θα έχουν εφαρμογή.

Η εφαρμογή των «κανόνων του Ρότερνταμ» δεν εξαρτάται από την ιθαγένεια των μερών ή τη σημαία του πλοίου. Για αποφυγή σύγχυσης αναφορικά με τον ορισμό στο άρθ. 5 (2) RR του όρου «εθνικότητα του σκάφους», γίνεται δεκτό ότι μπορεί να σημαίνει είτε το κράτος νηολόγησης ή το κράτος σημαίας του πλοίου.

Ειδικές εξαιρέσεις

Αρθρο 6: 1. Η παρούσα σύμβαση δεν εφαρμόζεται στις ακόλουθες συμβάσεις που αφορούν:

(Α) ναυλοσύμφωνα και (Β) όποιες άλλες συμβάσεις για τη χρήση ενός πλοίου ή οποιουδήποτε σχετικού χώρου.

2. Η παρούσα σύμβαση δεν εφαρμόζεται στις συμβάσεις μεταφοράς κατά τη μεταφορά των μη τακτικών γραμμών εκτός εάν: (Α) δεν υπάρχει ναυλοσύμφωνο ή άλλη σύμβαση μεταξύ των μερών για τη χρήση ενός πλοίου ή χώρου επ' αυτού, (Β) Ενα έγγραφο μεταφοράς ή μια καταχώρηση σε ηλεκτρονικό μητρώο μεταφορών έχει εκδοθεί.

Οι «κανόνες του Ρότερνταμ» ισχύουν σε «μεταφορές τακτικών γραμμών», αλλά όχι σε «μεταφορά μη τακτικών γραμμών». Κάθε μεταφορά που δεν γίνεται με πλοία σε τακτά προκαθορισμένα δρομολόγια είναι «μεταφορά μη τακτικών γραμμών».

Επέκταση του πεδίου εφαρμογής

Αρθρο 7: Κατά παρέκκλιση από το άρθρο 6, εφαρμόζεται η παρούσα Σύμβαση μεταξύ του μεταφορέα και του παραλήπτη, ή του κατόχου που δεν είναι ένα αρχικά συμβαλλόμενο μέρος βάσει του ναυλοσυμφώνου ή όποιας άλλης σύμβασης μεταφοράς που εξαιρείται από την εφαρμογή της παρούσας σύμβασης. Ωστόσο, η παρούσα σύμβαση δεν ισχύει μεταξύ των αρχικά συμβαλλομένων μερών που αποκλείονται σύμφωνα με το άρθρο 6.

Ο τρίτος που έχει στην κατοχή του έγγραφο μεταφοράς εμπίπτει στην εφαρμογή των «κανόνων του Ρότερνταμ». Ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή την έλλειψη ενός εγγράφου μεταφοράς, τρίτα μέρη που ρητά αναφέρονται στη Σύμβαση, επωφελούνται επίσης από τους «κανόνες του Ρότερνταμ». Οταν η μεταφορά είναι εκτός του πεδίου εφαρμογής των «κανόνων του Ρότερνταμ», εάν το έγγραφο μεταφοράς μεταβιβάζεται σε τρίτο, ο τρίτος μπορεί να επικαλεστεί τους «κανόνες του Ρότερνταμ».

Μοντέρνα σύμβαση

Οι «κανόνες του Ρότερνταμ» αποτελούν την πιο μοντέρνα σήμερα σύμβαση μεταφοράς. Παρότι πολλά τους σημεία επιδέχονται ακόμη ερμηνείας, εντούτοις η αποδοχή τους από τον εμπορικό κόσμο θα συντείνει στην εξέλιξη και ανάπτυξη των θαλάσσιων και συνδυαστικών μεταφορών.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΝΟΥΣΙΑ, δικηγόρος, LL.M., Ph.D., Senior Associate, IKRP, Rokas & Partners International Law Firm